U panteonu naučnih velikana, ime Nikole Tesle blista posebnim, pomalo eteričnim sjajem. Ne samo da je bio neupitni genije čiji su izumi oblikovali moderni svijet, već je i sam njegov život bio obavijen velom misterije, izgubljenih patenata i teorija koje i danas, više od osam decenija nakon njegove smrti, podstiču maštu i rasprave. Tesla nije bio samo naučnik; bio je vizionar, čarobnjak elektriciteta, i čovjek čiji su radovi često bili toliko ispred svog vremena da ih ni mi, s današnjim znanjem, nismo u potpunosti shvatili.

Početak jednog enigme: Djetinjstvo i prve vizije

Rođen u Smiljanu 1856. godine, Nikola Tesla je od ranog djetinjstva pokazivao znake izuzetne inteligencije i neobičnih sposobnosti. Priče o njegovom hiperrealističnom vizualnom pamćenju – sposobnosti da cijele mašine konstruiše u mislima bez potrebe za nacrtima – već tada su nagovještavale da ovo nije običan um. Ali, s darom su dolazili i “bljeskovi svjetlosti” i vizije koje su ga proganjale, što je kod mnogih budilo sumnje u njegovo mentalno zdravlje. Da li su to bili samo simptomi genialnosti ili naznake nečeg dubljeg, neobičnog načina na koji je njegov mozak pristupao informacijama iz kosmosa? Već tu počinje mistika.

Njegovo školovanje u Gracu i Pragu, a potom i rad u Budimpešti i Parizu, bili su samo predigra za ono što će uslijediti u Americi. Do dolaska u New York 1884. godine, Tesla je već imao jasnu viziju sistema naizmjenične struje (AC) koji će transformisati svijet, stojeći nasuprot dominantnoj istosmjernoj struji (DC) Thomasa Edisona. Ova “borba struja” bila je prva velika drama u Teslinom životu, koju je dobio, ali po cijenu priznanja i finansijske stabilnosti.

Izgubljeni snovi i izbrisana otkrića

Jedan od najmisterioznijih aspekata Teslinog naslijeđa je ogromna količina njegovih radova koji su nestali, uništeni ili nikada nisu ugledali svjetlost dana. Poznato je da je Tesla radio na projektima koji su zvučali kao naučna fantastika:

• Prijenos energije bez žica (bežična energija): Njegov toranj na Wardenclyffeu, na Long Islandu, trebao je biti prototip globalnog bežičnog sistema za prijenos energije i informacija. Projekat je propao zbog nedostatka finansija i nerazumijevanja, ali ostaje pitanje: da li je Tesla zaista imao funkcionalno rješenje za distribuciju energije kroz Zemlju i atmosferu? Mnogi vjeruju da bi takva tehnologija revolucionarizirala svijet, eliminirajući potrebu za energetskim gigantima. Nestankom dokumentacije i uništenjem tornja, dio te tajne je otišao u zaborav.
• Zraka smrti (Death Ray / Teleforce): Pred kraj života, Tesla je tvrdio da je konstruisao oružje koje bi moglo uništiti avione na udaljenosti od stotine milja. Nazivao ga je “Teleforce”. Iako je nudio prototipe i nacrte raznim vladama, niko nije pokazao ozbiljan interes. Neki historičari smatraju da je to bila samo prenapuhana priča starog izumitelja, dok drugi vjeruju da je Tesla zaista imao plan za ultimativno odbrambeno oružje koje bi okončalo ratove – oružje koje nikada nije smjelo pasti u pogrešne ruke. Nacrti, ako su postojali, nikada nisu pronađeni u potpunosti.
• Bežična komunikacija i daljinsko upravljanje: Iako je Marconi dobio Nobelovu nagradu za radio, Vrhovni sud SAD je kasnije priznao Teslin patent za radio, čime je potvrđeno da je Tesla prvi razvio temelje bežične komunikacije. Slično je i s daljinskim upravljanjem; još 1898. demonstrirao je brod kojim se upravlja bežično, što je bilo toliko daleko ispred vremena da su gledaoci mislili da se radi o magiji ili da je unutar broda sakriven majmun. Koliko je još ovakvih, demonstriranih ali nezabilježenih, čuda izveo?

Nakon Tesline smrti 1943. godine, FBI je zaplijenio sve njegove dokumente, bilješke i izume iz njegovog hotelskog apartmana. Iako je dio materijala kasnije proslijeđen Teslinom muzeju u Beogradu, ostaje pitanje koliko je toga zadržano, izgubljeno ili klasificirano. Ova “zapljena” samo je dodala ulje na vatru teorija zavjere, sugerirajući da su neke njegove ideje bile previše moćne, ili čak opasne, da bi bile objavljene javnosti.

Čovjek iza misterije: Ecentričnost ili viša svijest?

Sam Tesla bio je oličenje misterije. Njegove navike, od opsesije brojem tri, preko strogog režima prehrane, do izbjegavanja fizičkog kontakta i odnosa s ljudima (navodno je umro kao djevica), činile su ga ekscentričnim u očima savremenika. Ali da li su to bile samo osobine genija, ili je postojao dublji razlog za takvo ponašanje?

Neki vjeruju da je Tesla bio previše zauzet “slušanjem” univerzuma i “čitanjem” ideja koje su mu dolazile, da bi se zamarao konvencionalnim ljudskim interakcijama. Govorio je da mu se ideje javljaju kao “bljeskovi svjetlosti” i da ih jednostavno “prima” iz etera, što podstiče teorije o njegovoj povezanosti s nekim višim nivoom svijesti ili čak vanzemaljskim uticajima. Njegova sposobnost da vizualizuje komplekse mašine bez potrebe za modelima ili skicama, u dobu kada su inženjeri sve crtali rukom, bila je zaista nevjerovatna.

Nadalje, priča o njegovoj izjavi da je u Kolorado Springsu, dok je radio na bežičnom prijenosu energije, snimio signale koji bi mogli poticati iz svemira, dodatno je zakomplikovala njegovu sliku. Da li je Tesla bio prvi koji je detektovao vanzemaljsku komunikaciju, ili je bio u pitanju prirodni fenomen koji je pogrešno protumačio?

Teslino naslijeđe u sjenkama

Danas, kada živimo u svijetu koji se uveliko oslanja na Tesline patente – od naizmjenične struje u našim domovima, preko radija, radara, pa do osnova robotike i daljinskog upravljanja – mnoge njegove ideje i dalje ostaju nedovoljno istražene. Neki savremeni naučnici i inženjeri pokušavaju rekreirati njegove eksperimente, nadajući se da će otključati tajne bežičnog prijenosa energije ili drugih zaboravljenih tehnologija.

Postoji i rastući pokret entuzijasta i istraživača koji vjeruju da je Tesla “uklonjen” ili “zataškan” od strane moćnih korporativnih interesa i vlada koje nisu željele besplatnu energiju ili tehnologije koje bi poremetile globalnu moćnu ravnotežu. Iako su ovo često teorije zavjere, činjenica da mnogi njegovi projekti nikada nisu realizovani ili su nestali daje im određenu težinu.

Nikola Tesla ostaje više od naučnika; on je simbol genija koji je istovremeno bio i prorok i neshvaćeni mistik. Njegov život je svjedočanstvo o tome kako su granice između nauke, vizije i misterije često nejasne. U svakom trenutku kada upalimo svjetlo, koristimo mobilni telefon ili slušamo radio, prisutna je sjena ovog velikana, podsjećajući nas da najveće misterije često leže ne samo u nepoznatim sferama, već i u umovima najbriljantnijih među nama. Njegovi izgubljeni radovi i dalje čekaju da ih neko ponovo otkrije, možda u nekom budućem vremenu koje će biti spremno za istinsku Teslinu revoluciju.